Birkaç ay önce rastlantı sonucu Yüksel’in hastanedeki son saatlerinde yanında olan birisiyle konuştum. Konuyu o açtı ve anlattı:
Yüksel sayıklıyormuş: Sıkıştırma, sıkıştırma!..
Yüksel patlamanın içinde fünye olan dinamit lokumunu sıkıştırmasından kaynaklandığını anlamış ama artık ne yazık ki çok geçtir.
Patlamanın neden olduğunu ilk öğrendiğim zaman –Yüksel daha iyi patlasın diye içinde fünye bulunan ve birbirine bağlı dinamit lokumlarını tablo ile sıkıca bağlamaya çalışıyor- hayret etmiştim. Böyle bir hata nasıl yapılırdı? Üstelik Yüksel, Rıza tarafından askeri verilen grubun içindeydi. İstanbul’da işim olduğu için ben katılmamıştım.
Sonra bu hatanın çok da şaşırılmaması gereken bir hata olduğunu düşündüm.
Askeri eğitim denilen o uygulaya katılan iki kişi –Yüksel ve Ömür- ellerinde bomba patlayarak öldüler. Önceleri ben de “bu ne biçim eğitim?” diye sordum.
Rıza’nın Filistin eğitimi vardı. Acaba orada patlayıcılar konusunda hiç eğitim verilmemiş miydi?
Dinamit, TNT ya da başka çeşit patlayıcı ancak ateşleme mekanizmasıyla birlikte tehlikeli olur. Almanya’da ülkenin değişik bölgelerinde ikinci dünya savaşında uçaktan atılmış ama patlamadan yerin birkaç metre altına inmiş bombalar bulunur. Bunların zararsız duruma getirilmesinde esas, ateşleme mekanizmasının patlayıcıdan ayrılmasıdır. Genellikle uzaktan kumandalı bir aletle ve tazyikli suyla yapılan bu işlem başarıyla sonuçlandığı zaman bomba zararsız duruma gelmiş demektir.
Fünye ile dinamit ilişkisi de böyledir. Fünye hassas bir cisimdir. İki parmağınızın arasında biraz bastırırsanız bile patlar. Çok küçük parçalara ayrılır ve elinizde çok sayıda küçük yara açar.
Dinamit sıkıştırılınca içindeki fünyenin patlaması işten değildir ve dinamit de patlar.
Şunu da düşünmek gerek tabii… Kimya eğitimi görmemiş olsaydım belki ben de bilmezdim. Bunu derste öğretmediler ama kimyaya olan ilgim ve bu konudaki bilgim kolay öğrenmeme neden oldu. Ne zaman ve nasıl öğrenmiştim hatırlamıyorum.
Dinamit ya da kimyasal adıyla trinitrogliserin güçlü bir patlayıcıdır ama ancak ateşleme mekanizmasıyla patlar ve bu da fünyedir.
Bu tür bilgisizlikler çok sayıda insanın ölümüne ya da ağır yaralanmasına neden oldu.
Mesela, gazetede okumuştum. Birisi yere benzin döküyor, orasını ateşe verecek ve uzaklaşmadan kibriti çakınca kendisi de alev alıyor. Benzin buharının da yanıcı olduğunu bilmiyor ve bedeli ağır yanıklar oluyor.
Ne diyeyim?
İnsan ölebilir ve hele de silahlı mücadelede ölüm ihtimali yüksektir ama bu tür ölümler insanın fena halde canını sıkıyor.
